از روزی که سرزمین فدک با نام فاطمه علیهاالسلام ارتباط یافته ارزش اعتقادی بخود گرفته است.

از آن روز دیگر فدک یک ماجرای تاریخی پایان یافته نیست.

آنگاه که فدک به امر خاص خداوند به فاطمه علیهاالسلام اعطا شد، دوست و دشمنِ فاطمه علیهاالسلام معرفی شدند. از آن پس فدک چراغی شد که هرگز خاموش نشده و نخواهد شد، و غصب آن مسئله ای است عظیم که تا ابد کسی نمی تواند آن را کوچک تلقی کند.

فدک سند دائمی شیعه

در طول تاریخ، فدک بعنوان شاهدی محکم در دست شیعیان حضرت زهرا علیهاالسلام بوده و هست، که با پیمودن قرنها خود را به مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله می رسانند و ندای جانسوز و آهِ دلِ شکسته یادگار وحی را پاسخ مثبت می دهند.

فاطمه علیهاالسلام این مدرک قوی را به دست دوستان خود سپرده، تا در هر کجا و هر زمان نشان دهند که نسبت به مقام عصمت کبری بی تفاوت نیستند…

«فدک» مجموعه وقایعی را تداعی می کند که طی آن این سرزمین به فاطمه علیهاالسلام بخشیده شد، و سپس از آن حضرت به اجبار گرفته شد و در نتیجه حضرت برای دفاع از حق خود مراحلی را طی کردند.
نخستین سؤالی که مسئله «فدک» در ذهنها ایجاد می کند آن است که چرا «غصب فدک» در میان غصبهایی که از حقوق اهل بیت علیهم السلام شده شاخص است و اهمیت آن در کدام نقطه نهفته است؟

چرا امیرالمؤمنین و حضرت زهرا علیهماالسلام این اندازه بر سر آن پافشاری کردند؟

چرا ائمه معصومین علیهم السلام در فرصتهای مناسب آن را نزد مردم مطرح می کردند و نام آن را زنده نگاه می داشتند؟

برای بدست آوردن علت یا علل اصلی مسئله، مطالعه کامل و تحلیل همه جانبه تاریخ فدک از ابتدای فتح آن سرزمین تا پایان اقدامات غاصبین و نیز اقدامات امیرالمؤمنین و حضرت زهرا علیهماالسلام در مقابل آنان، بهترین راهگشا است و عمق فاجعه و ریشه های اصلی آن را روشن می کند.

اهداف خطابه فدک

در سخنان صدیقه کبری علیهاالسلام قبل از همه، شخص آن بزرگ بانوی جهان معرفی شده است، و در مرحله بعد دشمنان فاطمه علیهاالسلام شناسایی شده اند.

این سند محکم بطور علنی بر همگان روشن ساخته که صاحب مقام «رِضی فاطِمَةَ رِضَی اللَّهِ» و آنکه غضب او غضب پروردگار است، بر چه کسانی غضب کرد و آنان چگونه نارضایتی او را فراهم آوردند و عکس العمل حضرت در برابر آنان چه بود.

خطبه فدکیه پرده های نفاق را کنار زد و چهره ها را معرفی کرد تا نسلهای آینده به اشتباه نیفتند، و چراغ همیشه روشنی در پیش رو داشته باشند که راه سوء استفاده دزدان عقیده را مسدود نماید، و راه آل محمد علیهم السلام بخوبی شناخته شود.

خطابه حضرت زهرا علیهاالسلام در پی غصب فدک که در مسجد پیامبر صلی الله علیه وآله ایراد فرمودند، مخاطبان متفاوتی در طول زمان داشته و دارد.

به وضوح می توان دریافت که اکثر حاضران در مسجد و پیروانشان- که در فکر و نقشه دیگری بودند - هرگز عمق سخنان آن حضرت را درنیافتند و نمی توانستند بیابند، چرا که سخنانی سرچشمه گرفته از منبع وحی در حد فهم هر بی سر و پا نیست.

فاطمه علیهاالسلام سیده زنان جهان، در عمر خود یکبار خطابه ایراد نموده و مخاطب او تمامی نسلهای آینده اند.

در روزهایی که چندین حق یکباره زیر پا می رفت و مردم هم به راحتی می پذیرفتند، عصمت پروردگار بپاخاست تا طنین سخنانش قرنها را فرا گیرد و انسانهای طالب حقیقت را در هر کجای جهان راهنما باشد و روشنگریهای او هرگز فراموش نشود.

در تاریخ اسلام خطابه «غدیر» مهمترین فراز است

و این «غدیر دوم» و مفسر خطابه غدیر است.

آنگاه که دشمنان پیامبر صلی الله علیه وآله کاملاً خود را معرفی کرده بودند

انطباق گفته های آنحضرت در غدیر بر آنان ضرورت داشت.

از خصوصیات خطابه فدک این است که بصورت یک خطابه متصل نیست، بلکه بصورت تخاطب در حضور مردم بعنوان دادگاهی که قاضی آن خدا و مردم در زمانهای طولانی هستند و خواهند بود ایراد شده است.

این نوع خطابه همان بود که غاصبان از آن گریز داشتند و هرگز برای چنین محاکمه ای حاضر نمی شدند.

فاطمه زهرا علیهاالسلام با برنامه خود آنان را در این دادگاه حاضر ساخت و وادارشان کرد که سخن بگویند و ماهیت خود را افشا کنند، تا آنحضرت هم جوابهای لازم را به آنان بگوید، و نتیجه نهایی آن عاید نسلهای تاریخ شود، مسلمین و غیر مسلمین فاطمه علیهاالسلام را بشناسند و دشمن او هم معرفی شده باشد.

فرهنگ فاطمی از فرهنگ سقیفه ای بازشناخته شود، و معیارها برای آینده بلند مدت مسلمانان تبیین گردد، تا هر کسی با شناخت لازم داخل گروه مورد انتخاب خود شود.

گذشتن از فدک و بالاتر از فدک برای مثل علی و فاطمه علیهما السلام کار آسانی است، چرا که آنان به دنیا و ما فیها پشت پا زده بودند، اما ناآگاه گذاردن مسلمانان جهان محال است؛ نادیده گرفتن ظلمهایی که بر فاطمه علیهاالسلام رفته بر آن دریای رحمت الهی مشکل نیست، ولی به غاصب میدان دادن که خود را بر حق هم جلوه دهد امکان ندارد.

صدیقه طاهره علیهاالسلام به هر قیمتی خود را به مسجد رسانید، و برای اولین و آخرین بار در برابر مسلمین دادخواهی نمود، چرا که می دانست اگر سکوت کند زمینه ای برای کارهای بعدی خواهد بود و جرأت ظالم را بیشتر می کند تا سینه سپر کند و هوسهای بزرگ در سر بپروراند، و آنگاه هر کاری خواست انجام دهد.

فدک ندای هل من ناصر فاطمه

فدک در واقع میدان دفاع از حریم عصمت است و ندای بر حق فاطمه علیهاالسلام برای همیشه در گوش شیعه طنین انداز است.

آنگاه که فاطمه مستوره در حجاب، برای اولین و آخرین بار در عمر خود، با تنی مجروح و آهی جانسوز از آن درِ نیم سوخته به مسجد آمد، شیعه خود را موظف می داند او را یاری کند تا بنشیند و خطبه بخواند، چرا که این پهلوی شکسته و سینه مجروح و صورت کبود و بازوی وَرَم کرده طاقت ایستادن ندارد، و برای او پرده ای می زنند تا در میان زنان با احتجاب سخن بگوید.

او آمده است تا برای ما خطابه ایراد کند و شیعیانش را در طول تاریخ سر بلند بدارد، شیعه بداند که روزی زهرایی داشته که با تن مجروح و قلب شکسته به مسجد آمده و در مقابل ظلم و نفاق افشاگری کرده، تا چشم دشمنانش را تا ابد کور کند و سند زنده ای بدست حامیان خود دهد که تا قیامت دشمنان را سرافکنده نمایند.

از آنجا که در فدک سخن از عصمت زهرا علیهاالسلام و بی حرمتی نسبت به حق فاطمه علیهاالسلام و معرفی دشمنان و معاندین خاتون کبریاست، شیعه در طول تاریخ از کنار این مسئله به آسانی نگذشته است.

مگر شیعه غیر از زهرا علیهاالسلام و خاندان او چه دارد؟

از این دری که چندی پیش سوخته و امروز فدکش غصب شده کجا برود؟

آیا دین شیعه اجازه می دهد زهرای آزرده خاطر و مجروح بدن را با محسن شهیدش تنها بگذارد؟

آیا ولایت شیعه اجازه می دهد علی علیه السلام را در این همه مصیبت به حال خود رها کند؟

آیا مسئله ای از این لازم تر هست که سراغ آن برود؟

از اینجاست که شیعه فاطمه علیهاالسلام برای همیشه تاریخ مسئله فدک را زنده نگه می دارد و این را وظیفه خود می داند.

اگر مسئله فدک امروز در حضور شیعه اتفاق می افتاد، آنان به استناد مقام عصمت کبری، بطور قطع و بدون توجه به هر سخن و دلیلی، کلام آنحضرت را بر روی چشم می گذاردند و بدان یقین داشتند، و در مقابل امضای پروردگار هر سخنی را یاوه می دانستند.

آنچه بعنوان مسئله فدک مطرح است نه بر سر بخشوده پیامبر صلی الله علیه و آله است و نه ارث.

گفتگو بر سر آنست که وقتی کلامی و عملی از معصوم صادر شود حجت تمام عیار است و کسی حق اعتراض بر او ندارد.

اشکال بر سر بی توجهی و کوتاهی مردم در مقابل عصمت کبری است و دفاع شیعه از حریم چنین مقام والایی است.

اینک ماییم که بعنوان طرفداران فدک باید بدانیم فاطمه علیهاالسلام در خطابه اش چه فرموده، و در قبال غاصبین فدک چه عکس العملهایی داشته، و نیز دشمنان او چه برخوردهایی داشته اند، اینجاست که بخوبی صف فاطمه علیهاالسلام را خواهیم شناخت و با تمسّک به ذیل عنایت او در روز قیامت در پیشگاهش سرافکنده نخواهیم بود.

مدافعان همیشه بیدار فدک

در زمینه مسئله فدک نوشته های بسیاری تدوین شده تا این چراغِ راه همیشه روشن باشد و راهیان نور به راحتی طی طریق کنند، کتابهایی که در این زمینه نوشته شده اکثراً در یکی از دو جهت و یا هر دو جهت بصورت ممزوج تدوین شده است:

1. تاریخچه فدک

2. خطابه حضرت زهرا علیهاالسلام

گذشته از کتبی که قسمتی از آنها مربوط به مسئله فدک است، تعداد کتابهای مستقلی که در این زمینه تألیف شده و اطلاعات آن به دست ما رسیده بیش از 230 کتاب است، و هنوز جای گفتار بیشتر و تفسیر افزونتر درباره غصب فدک و خطابه حضرت وجود دارد.

مرحبا بر پروانگان بیت فاطمه علیهاالسلام که استقامت و دفاعشان از حریم خانه وحی چشم دشمنان را کور کرده و مهر ندامت بر پیشانی آنان زده است.

ارزش والای زحماتی که علمای شیعه از سلمان و ابوذر و مقداد گرفته تا امروز در دفاع از فدک کشیده اند و مسئله را به بهترین صورت عرضه نموده اند در این کلام امام کاظم علیه السلام بیان شده که می فرماید:

کسی که به دوست ما در مقابل دشمن ما کمک کند و او را تقویت نماید و تشجیع کند تا حق دلالت کننده بر فضیلت ما را به بهترین صورت، و باطلی که دشمنان ما بقصد پایمال کردن حق ما در نظر گرفته اند به بدترین صورت جلوه دهد، و در نتیجه ناآگاهان متوجه شوند و متعلمان بصیرت یابند و عالمان بینش بیشتری پیدا کنند، چنین کسی را خداوند در روز قیامت در بالاترین درجات بهشت قرار می دهد…

(بحار الانوار: ج 2 ص 10 ح 20)