مدرسه علمیه فاطمیه مهدیشهر

منابع اصلی هر چیز نزد خداست

وَ إِن مِّن شیَ‌ْءٍ إِلَّا عِندَنَا خَزَائنُهُ وَ مَا نُنزَِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَّعْلُومٍ(21- حجر)

هیچ چیز در جهان وجود ندارد، مگر آنکه منابع آن نزد ماست‌ و ما آن را جز به اندازه معین نازل نمی‌کنیم.

بنا بر این آیه چنان نیست که قدرت خداوند محدود باشد، بلکه منبع و مخزن و سرچشمه همه چیز نزد اوست، و او توانایی بر ایجاد هر مقدار در هر زمان را دارد، ولی همه چیز این عالم حساب دارد و ارزاق و روزی‌ها نیز به مقدار حساب شده‌ای از طرف خدا نازل می‌گردد.

یک داستان جالب و درس آموز

روزی معاویه لعنة الله علیه در توجیه ظلم و زراندوزی خود و ساکت کردن اعتراض‌های مردمی دست به تحریف معنوی قرآن زد و گفت: مردم! مگر شما حقانیت کتاب خدا را قبول ندارید؟ گفتند: بله قبول داریم. گفت: پس این آیه را در آن بخوانید که فرمود وَ إِنْ مِنْ شَیْ‌ءٍ إِلاَّ عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ. بعد ادامه داد: مگر شما حق بودن این آیه را قبول ندارید؟ گفتند: بله قبول داریم. گفت: پس چرا به دارایی من معترضید؟

منظور معاویه از این حرف این بود که بر اساس این آیه خدا به شما آن مقدار داده و به من هم این قدر عنایت کرده است؛ شما که مسلمانید و قرآن را قبول دارید پس چرا به زر اندوزی و ثروت من اعتراض می‌کنید و از فقر خود گله مندید؟
همه چیز این عالم حساب دارد و ارزاق و روزی‌ها نیز به مقدار حساب شده‌ای از طرف خدا نازل می‌گردد.

کسانی که خداوند در همین دنیا با آن‌ها تسویه حساب می‌کند

مَن کاَنَ یُرِیدُ الْحَیَوةَ الدُّنْیَا وَ زِینَتهََا نُوَفّ‌ِ إِلَیهِْمْ أَعْمَالَهُمْ فِیهَا وَ هُمْ فِیهَا لَا یُبْخَسُونَ * أُوْلَئکَ الَّذِینَ لَیْسَ لهَُمْ فیِ الاَْخِرَةِ إِلَّا النَّارُ وَ حَبِطَ مَا صَنَعُواْ فِیهَا وَ بَاطِلٌ مَّا کَانُواْ یَعْمَلُونَ(15-16/ هود علیه‌السلام)

آیه شریفه در صدد بیان این مطلب است که عمل آدمی، تنها آن نتیجه‌ای را پی خواهد داشت که او قصد کرده است؛ که اگر منظورش نتیجه‌ دنیوی باشد نتیجه دنیوی هم نصیبش می‌شود؛ مثلاً وضع مالی‌اش بهتر می‌شود، مشهور می‌شود، به نام و نانی می‌رسد و مانند آن. البته این در صورتی است که سایر عوامل لازم هم کمک بکنند. نکته مهم این است که چنین عملی، فواید اخروی برای صاحبش نخواهد داشت؛ زیرا او که قصد آن نتایج را نداشته تا نصیبش شود و صرف اینکه عملی صلاحیت دارد که در طریق آخرت واقع شود، برای رستگاری و رسیدن به نعمت‌های اخروی کافی نیست. از این آیه پاسخ این سوال مشهور و مانند آن هم روشن می‌شود که می‌پرسند: آیا ادیسون در اثر این خدمت بزرگی کرده است به بهشت می‌رود؟ جواب این سوال از همین آیه شریفه روشن می‌شود که اگر این خدمت را برای رضای خدا انجام داده باشد؛ بله از جزای اخروی بهره‌مند خواهد شد اما اگر برای شهرت و نام آوری این کار را کرده باشد با شهرتی که خداوند برای او در دنیا فراهم کرد در حقیقت او را به مقصودش رساند و او دیگر بابت این عملش، بهره‌ای از بهشت نخواهد داشت.

بقیة الله به چه معناست؟

بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیرٌْ لَّکُمْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ (86- هود علیه السلام)

ترجمه آیه این است: آن سودی که پس از رعایت احکام خدا برای شما باقی می‌ماند (دنیوی و اخروی)؛ برای شما بهتر است به شرط آنکه به خدا و دستورش ایمان داشته باشید؛ زیرا این واقعیت را تنها کسانی درک می‌کنند که به خدا و حکمت او و فلسفه فرمان‌هایش ایمان داشته باشند. درست است که آیه مورد بحث درباره قوم شعیب علیه‌السلام است و منظور از «بَقِیَّتُ اللَّه»، سود و سرمایه حلال و یا پاداش الهی است، ولی هر موجود نافع که از طرف خداوند برای بشر باقی مانده و مایه خیر و سعادت او گردد، « بقیة‌الله» محسوب می‌شود. بنابراین تمام پیامبران الهی و پیشوایان بزرگ و نیز تمام رهبران راستین که پس از مبارزه با یک دشمن سر سخت برای یک قوم و ملت باقی می‌مانند از این نظر بقیة‌الله اند. چون مهدی موعود علیه‌السلام، آخرین پیشوا و بزرگ‌ترین رهبر انقلابی پس از قیام پیامبر اسلام صلی الله علیه و آ له است بی شک یکی از روشن‌ترین مصادیق «بقیة‌الله» خواهد بود بلکه از همه به این لقب شایسته‌تر است، به خصوص که تنها باقی‌مانده بعد از پیامبران و امامان، آن حضرت است.(2) از امام باقر علیه‌السلام نقل شده است: « نخستین سخنی که مهدی علیه‌السلام پس از قیام خود می‌گوید این آیه است” بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ” سپس می‌گوید منم بقیة‌الله و حجت و خلیفه او در میان شما، سپس هیچ‌کس بر او سلام نمی‌کند مگر اینکه می‌گوید: السلام علیک یا بقیة‌الله فی ارضه‌ »(3)

چرا برخی حرف حق را نمی‌فهمند؟

قَالُواْ یَاشُعَیْبُ مَا نَفْقَهُ کَثِیرًا مِّمَّا تَقُولُ (91- هود علیه‌السلام)

«اکثر چیزهایی که تو می‌گویی ما نمی‌فهمیم» ؛ این جمله، سخن مردم مدین است که به پیامبر خود، حضرت شعیب ع می‌گفتند. وقتی آن حضرت معارف دین و احکام الهی را برای آن‌ها بیان می‌کرد در پاسخ به او چنین می‌گفتند و سخنان آن پیامبر خدا را حرف‌هایی سست و بی سر و ته قلمداد می‌کردند. امروز هم وقتی احکام و بایدها و نبایدهای دین به بهترین . واضح‌ترین بیان برای برخی بازگو می‌شود همین پاسخ شنیده می‌شود.قرآن به عنوان دردآشنای دارو شناس این رفتار را این‌گونه تحلیل می‌کند که چون این‌ها عقل و فطرت خود را زیر خروارها خاک شهوت و غضب دفن کردند(4) اکنون که در برابر ندای وحی و فطرت قرار می‌گیرند قادر به درک آن نیستند با اینکه به ظاهر مشکلی در قوای ادراکی آن‌ها وجود ندارد.(5) برای همین است که اذعان به نفهمیدن حرفی می‌کنند که مؤمنین به راحتی آن را فهمیده و درک می‌کنند.

سوره يونس

 سوره مباركه يونس بيان مي كند كه سنت الهي , جاري شده كه بين رسولان و امت هاي تكذيب كننده ايشان, حكم قطعي انجام شود و آنگاه امت پيامبر بيم مي دهد كه نظير آنچه بر پيشينيان گذشته, بر آنان نيز خواهد گذشت.

خداوند در اين سوره به كسانيكه وحي را منكر شده اند مي فرمايد:” قرآن يك كتاب آسماني است” و تكذيب كنندگان آيات الهي را تهديد مي نمايد. همچنين علامه طباطبايي درباره سوره يونس مي فرمايد:” سزاوار است آن را سوره تهديد و داوري و فيصله قطعي بين پيغمبر و امت بناميم".

شاهد اين سخن, آيه آخر سوره يونس مي باشد كه خداوند مي فرمايد:” بر آزار مشركين صبرنما تا آنگاه كه خدا حكم كند و خدا بهترين حكم كنندگان است".( واصبر حتي يحكم الله و هو خير الحاكمين)

 مشركين و قرآن مجيد:
الف- خداوند در آيه دوم سوره يونس مي فرمايد آيا مردم تعجب كرده اند كه خدا به يك مرد عادي حقايقي نازل كرده است. و تعجب آنان مورد مذمّـت قرار گرفته است.

ب- از آنجا كه آيات قرآن با عقايد بت پرستان سازگار نبود با آن مخالفت مي كردند. در آيه 15 سوره توبه آمده است:” و چون خوانده شود بر مشركان مكه آيه هاي قرآن ما ,در حاليكه روشن است اين آيات , آنان كه ديدار ما را اميد ندارند گويند قرآني غير از اين بياور و يا آن را تبديل كن". يعني بجاي آيه عذاب آيه رحمت بنه و مطالبي را كه نمي پسنديم حذف كن.

ج- پيامبر در جواب مشركين مي فرمود من فقط از چيزي كه به من وحي شده است پيروي مي كنم و حق هيچگونه تصرفي ندارم , بدانيد اين كلمات از سوي خداست زيرا تاكنون در طي سالهايي كه بين شما بودم اين خبر ها را براي شما ذكر نمي كردم.

د- مشركان قرآن را آيه و معجزه نمي دانستند و همانطور كه در آيه 20 سوره يونس آمده, براي سبك كردن قرآن مي گفتند: “چرا از طرف پروردگارش معجزه اي بر محمد نازل نشد".

ه- خداوند در آيه 37 سوره يونس مي فرمايد: “قرآن را نشايد كه ساخته و پرداخته غير خدا باشد و ليكن تصديق كننده و بيان كننده كتب آسماني پيش از خود است".

جزء دهم قران کریم از ایه 40 تا انتهای سوره انفال و ایات 1-92 سوره توبه را شامل میشود.

ادامه ایات سوره انفال شامل برخی احکام جهاد،خمس،جنگ وصلح ، و نکوهش مرددان و منافقان و نیز تشویق مسلمانان هجرت نکرده به هجرت است.

1- احکام اجتماعی:

-دستور خمس:و بدانید هر چیزی را که [از راه جهاد یا کسب یا هر طریق مشروعی] به عنوان غنیمت و فایده به دست آوردید یک پنجم آن برای خدا و رسول خدا (صلی الله علیه وآله) و خویشان پیامبر، و یتیمان و مسکینان و در راه ماندگان است، اگر به خدا و آنچه بر بنده اش روز جدا کننده حق از باطل، روز رویارویی دو گروه [مؤمن وکافر در جنگ بدر] نازل کردیم، ایمان آورده اید و خدا بر هرکاری تواناست.

-و اطاعت (فرمان) خدا و پيامبرش نمائيد و نزاع (و كشمكش) مكنيد تا سست نشوند و قدرت (و شوكت و هيبت) شما از ميان نرود و استقامت نمائيد كه خداوند با استقامت كنندگان است.

-خداوند نعمتى را كه بر قومى ارزانى داشته تغيير نمى‏ دهد مگر آنكه آنان آنچه را در دل دارند تغيير دهند و خدا شنواى داناست.

سوره اَنفال بعد از جنگ بدر نازل شده است و با ذكر الطاف خدا به مسلمانان در جنگ بدر, روحيه شكرگزاري را تقويت مي نمايد.

از مطالب اين سوره: اخبار جنگ بدر, جهاد, هجرت, اَنفال و غنائم جنگي, خمس, احكام اسيران جنگي و
هجرت پيامبر(ص) در ليلة المبيت است.

1) در آيه اول اين سوره خداوند در مورد انفال مي فرمايد بگو انفال مخصوص خدا و پيامبران است. انفال به همۀ اموالي (بهره هاي جنگي )كه مالك خصوصي ندارد ومتعلق به حكومت اسلامي است گفته مي شود.مثل بيشه زارها ,جنگل ها ,دره ها ,سرزمين هاي موات و غيره كه در مسير منافع مسلمين مصرف مي گردد.

2) خداوند در آيات 2 تا 4 سوره انفال در مورد صفات مؤمنان واقعي مي فرمايد:

الف- احساس مسئوليت- هر وقت نام خدا برده مي شود, دلهاي آنان به خاطر احساس مسئوليت درپيشگاهش ترسان مي گردد.

ب- حركت در مسير تكامل- هنگاميكه آيات خدا بر آنها خوانده شود بر ايمان آنها افزوده مي شود.

ج- توكل به خدا- تنها بر پروردگارشان توكل مي كنند.

ه- رابطه با خدا- نماز بپا مي دارند.

و- رايطه با مردم- از آنچه خدا به آنها روزي داده است انفاق مي كنند.

3) خداوند در آيات 9 تا 14 سوره انفال الطاف خود به مسلمين را , در جنگ بدر برمي شمرد: